KIEDY PRZEDAWNIA SIĘ DŁUG?

Poruszę w tym miejscu temat przedawnienia długów, czyli braku prawnej możliwości windykowania przeterminowanego długu. Oczywiście dług jest zawsze długiem i pozostanie nim nawet po przedawnieniu, ale nie można go windykować środkami prawnymi. Przedawnienie długów jest dość obszernym tematem, którego na pewno nie wyczerpię w tym materiale, ale pokaże jak można uchronić się od spłaty przedawnionego długu.

Istnieje kilka terminów co do przedawnienia długów, które to najlepiej zobrazuje poniższa tabela:

Z zasady, że koniec terminu przedawnienia ma przypadać na ostatni dzień roku kalendarzowego, mają być wyłączone terminy przedawnienia krótsze niż dwa lata. Dlatego w tych przypadkach upływ terminu przedawnienia nadal będzie określany tak jak dotychczas, tj. na konkretny dzień kalendarzowy ustalany w odniesieniu do konkretnej daty dniowej powstania roszczenia, a nie na ostatni dzień roku kalendarzowego.

 Sąd nie uwzględni przedawnionych roszczeń przeciwko konsumentom

W art. 117 kc wprowadza się bowiem dodatkowy zapis, który przewiduje, że „Po upływie terminu przedawnienia nie można domagać się zaspokojenia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi.” W uzasadnieniu projektu ustawy wskazano, że zgodnie w nowymi regulacjami, skutek przedawnienia będzie następował z mocy samego prawa. Tym samym, w myśl nowych przepisów wykluczona będzie możliwość przymusowej realizacji przedawnionego roszczenia. Oznacza to w praktyce, że w sprawach przeciwko konsumentom sąd z urzędu będzie badał, czy roszczenie powoda jest przedawnione.  Jeśli będzie ono przedawnione, to powództwo obejmujące takie przedawnione roszczenie będzie podlegało oddaleniu. Należy podkreślić, że uwzględnienie przedawnienia roszczenia nie będzie zależne od zgłoszenia przez konsumenta stosownego zarzutu.

Obecnie upływ okresu przedawnienia sąd uwzględnia jedynie na zarzut podniesiony przez pozwanego, niezależnie od tego, czy pozwany jest przedsiębiorcą czy konsumentem. Nowe rozwiązanie wzmocni istotnie ochronę konsumentów w postępowaniu sądowym. Wobec wprowadzenia przepisu, który wprost wyłącza możliwość domagania się zaspokojenia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi po upływie okresu przedawnienia, pozwy obejmujące przedawnione roszczenia nie będą miały szans powodzenia, nawet gdy konsument nie podniesie zarzutu przedawnienia. A w praktyce nawet wówczas, jak można przypuszczać, gdy konsument nie podejmie jakiejkolwiek obrony.

Należy podkreślić, że uwzględnienie przedawnienia roszczenia nie będzie zależne od zgłoszenia przez konsumenta stosownego zarzutu.

Obecnie upływ okresu przedawnienia długu sąd uwzględnia jedynie na zarzut podniesiony przez pozwanego. Bez względu na to czy pozwany jest przedsiębiorcą czy konsumentem. Nowe rozwiązanie wzmocni istotnie ochronę konsumentów w postępowaniu sądowym. W związku z wprowadzeniem tego przepisu, pozwy obejmujące przedawnione roszczenia nie będą miały szans powodzenia, nawet gdy konsument nie podniesie zarzutu przedawnienia. Co znaczy, że wówczas, jak można przypuszczać, gdy konsument nie podejmie jakiejkolwiek obrony.

Mówiąc o przedawnieniu roszczeń nie wolno zapominać o przerwaniu biegu przedawnienia.

Następuje zarówno wskutek wniesienia pozwu, złożenia wniosku o zawarcie ugody przedsądowej bądź skierowania sprawy do mediacji. Ale i poprzez uznanie długu przez dłużnika (art. 123 par. 1 Kodeksu Cywilnego ). Zważywszy na przerwanie biegu przedawnienia poprzez jego uznanie przez dłużnika jest szczególnie niebezpieczne w sytuacji, kiedy podejmujemy dialog z wierzycielem (bądź windykatorem) w odpowiedzi na kierowaną korespondencję.

Może się bowiem okazać, że nawet niewinna prośba o prolongatę spłaty, albo polemika na temat terminu powstania należności zostanie uznana – w przypadku skierowania sprawy do sądu — za uznanie długu i brak powołania się na przedawnienie długu. Zgodnie bowiem z bogatym orzecznictwem sądu uznanie niewłaściwe długu nie musi mieć postaci odrębnego oświadczenia woli.

Uznanie długu może występować w formie tzw. uznania właściwego i uznania niewłaściwego.

Pierwsza forma uznania stanowi nieuregulowaną odrębną umowę ustalającą co do zasady i zakresu istnienie albo nieistnienie jakiegoś stosunku prawnego. Uznanie niewłaściwe jest natomiast określane jako przyznanie przez dłużnika wobec wierzyciela istnienia długu. Przepisy o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli mogą mieć zastosowanie tylko do tzw. uznania właściwego, gdyż druga z wymienionych form uznania nie jest oświadczeniem woli. (wyrok SN z 23 marca 2004 r., V CK 346/03)

Uznanie roszczenia w rozumieniu art. 123 § 1 pkt 2 k.c. występuje w każdym wypadku wyraźnego oświadczenia woli lub też innego jednoznacznego zachowania się dłużnika wobec wierzyciela.  Z którego wynika, że dłużnik uważa roszczenie za istniejące (wyrok SN z 7 marca 2003 r., I CKN 11/01). Po przerwaniu biegu przedawnienia jego bieg rozpoczyna się na nowo. 

A zatem jeśli np. w piątym roku uznaliśmy -nawet nie wprost (uznanie niewłaściwe) – żądanie sąsiada o zwrot udzielonej pożyczki gotówkowej, to od tego dnia znów musimy poczekać kolejne 10 lat, aby spać spokojnie (art. 124 par. 1 kc). Podobny skutek ma skierowanie sprawy na drogę sądową, w takim jednak przypadku bieg przedawnienia biegnie na nowo dopiero po zakończeniu postępowania sądowego (art. 124 par. 2 kc).

Jeżeli nie zaszły okoliczności powodując przerwanie biegu przedawnienia. I roszczenie nie jest stwierdzone prawomocnym wyrokiem sądu (lub sądu polubownego), to zasadniczo roszczenie się przedawniło. I może powołać się na zarzut przedawnienia. Jest to prawo, z którego można skorzystać, bowiem przedawnia się dług. Zgodnie z art. 117 § 2 Kodeksu Cywilnego:. Po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, czyli odmówić zapłaty.

Podniesienie zarzutu przedawnienia jest skorzystaniem z przysługującego Tobie prawa odmowy spełnienia roszczenia wierzyciela.

Masz prawo odmówić spłaty przedawnionego długu. Przedawnienie długu (roszczeń) realizuje jedną z głównych zasad prawa cywilnego. W orzecznictwie Sądu Najwyższego, nie jest instytucją ani moralną, ani sprawiedliwą, ale JEST.  I należy w uzasadnionych przypadkach z niego korzystać.